AAL LUUK MAS

AAL LUUK MAS Pervin ERGUN       Sahalar, hayat ağacını Aal Luuk Mas şeklinde adlandırırlar. O, bütün dünya kültürlerinde olduğu gib...

AAL LUUK MAS

Pervin ERGUN

      Sahalar, hayat ağacını Aal Luuk Mas şeklinde adlandırırlar. O, bütün dünya kültürlerinde olduğu gibi kâinatın merkezine yerleşen üç alemi birbirine sabitleyen temel direktir. Yaratılışın başında yaratılan kozmik ağaç, bütün Aal Luuk Mas, bütün Türk dünyasında hayat ağacı ile ilgili anlatılanların en güzeli ve en detaylısıdır. Hatta bu fikir bütün Dünya kültürleri için geçerlidir. Bütün canlıları besleyen, koruyan bu ağaç, Tanrı’nın kutlu ağacıdır.

      Mitolojik Türk dünya görüşünün temel sembolü olan hayat ağacı, Türk dünyasında bugün, onun vasıflarını ifade eden adlarla temsil edilmeye devam etmektedir. Türk’ün ilinin töresinin kutu olarak Anadolu Türklüğünün dilinde, ulu ağaç, kaba ağaç, gölgeli kaba ağaç, baş ağaç, yalnız ağaç, baba ağaç, dede ağaç, yalnız ağaç, hayat ağacı, dünya ağacı, vb. isimlerle anılırken; Orta Asya’ya, doğuya, kuzeye, Sibirya’ya, Kuzey Batı Türklüğüne gidildikçe bizi köklerimize bağlayan daha arkaik kelimelerle ifade edildiği görülmektedir: Bay terek, bay kavak, bay kayın, curtta cangız terek, ıyık mas, evliya terek, baj terek (Kırgız, Altay), baj tirak (Tatar, Başkurt), paj julang bai-pihta (Sibirya Tatarları), pajhazyng bai-akağaç (Hakas), pajguzug bai-sedir (Şor, Altay), temir terek (Altay), luuk mas, ıduk mas, Aal Luuk Mas, vb. Bu ağaçların temel felsefesi, fonksiyonu değişmemekle birlikte, bulundukları coğrafyadan, etkileştikleri farklı kültürlerden ve dinlerden değişik özellikler alırlar. Bu makalede Kuzey Sibirya Türklerinden olan ve Şamanik tesirlerin bulunduğu Sahaların dünya ağacı- hayat ağacı Aal Luuk Mas’ı tanıtmaya çalışacağız.

      Yüzlerce destanın anlatıldığı Yakutistan’ın, destanlar ülkesi diye anılması sebepsiz değildir. Mitolojik sembollerin canlı bir şekilde görüldüğü Saha destanlarının karakteristik motiflerinden biri Aal Luuk Mas’tır. O, tarihin derinliklerine uzanan destanların bel kemiğidir. Çünkü eğer Aal Luuk Mas yeterince tasvir edilirse ve anlatılırsa, Yakut destanlarının ancak o zaman maksadına ulaşabileceğine ve tamamlanmış sayılacağına inanılır. Yakut (Saha) Türklerinde Aal Luuk Mas, kökleriyle yer altını, gövdesi ile yeryüzünü ve zirvesi ile -Türk dünya görüşüne göre Tanrı mekânı olarak kabul edilen- gökyüzünü birleştirdiğine inanılan kutsal ağaçtır. Tepesinden akan kutsal sıvı (süt-su) sayesinde hayat bahşeder. Bütün canlıları doyurur. Kendisine sığınanları koruyup kollar. Bahadırlara yenilmez güç verir. Bolluk bereket timsalidir.

     Aal Luuk Mas, dünya yaratıldığında ilk yaratılan ağaçtır. Kâinatın merkezine yerleşen ağacın sekiz dalı vardır. Tepesi kutup yıldızına kadar uzanır. Kutup yıldızına Demir Kazık denmesi de bundandır. Göğün alt tabakalarını delip geçen Aal Luuk Mas’ın dalları Tanrı mekânından orta dünyaya geri döner. Ağacın baş kökü ise yeri deler ve aşağı dünyada yaşadığı varsayılan Erlik Han’ın yönetimindeki yere ulaşır. Kökler yer altındaki ateşin dumanından dolayı geri döner.

Tamamı : http://www.hbvdergisi.gazi.edu.tr/index.php/TKHBVD/article/viewFile/775/765f

Kazakistan Astana Bayterek : http://welcometokazakhstan.com/tr/turlar/kazakistannoenemlikentlerindentours/astana

At Çakı, Axis Mundi : http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/salahaddin_bekki_merkez.pdf

Foto: Yakutistan AAL LUUK MAS anıtı

Mitoloji Anasayfa

Türk Asya

Senseizm

Türk Elleri ve Tarihi

Eski Türklerde Bilim

Türkçe Araştırmaları

Türk Kültür ve Sanatı

Fikirler - Fikir İnsanları

Türk Orhun Dili - Yazıtları

Oğuz Boyları Araştırma Dizini

Ön Türkler (Proto-Turks) Araştırmaları
Türk Dünyası'ndan Seyirlikler ve Görüntüler